Artykuł zawiera analizę czynników, które przyczyniają się do wzrostu nierównowagi zewnętrznej gospodarki krajowej, takich jak: kryzysy zadłużenia, wahania zmienności przepływów kapitałowych i malejąca przewidywalność wypłacalności międzynarodowej. Żaden z tych czynników analizowany odrębnie nie tłumaczy dobrze przyczyn eskalacji nierównowagi zewnętrznej. Dopiero badanie ich w integralnym związku pozwala na dokładniejsze zrozumienie procesów eskalacji nierównowagi zewnętrznej w poszczególnych krajach. Znajomość tych procesów jest warunkiem skuteczności podejmowanych działań dostosowawczych, zmierzających do ustabilizowania przepływów kapitału i zahamowania narastania nierównowagi zewnętrznej. Na podstawie analizy teoretycznej opisane zostały procesy i zależności leżące u podstaw ekspansji fiskalnej, prowadzące do pojawienia się deficytów budżetowych i wzrostu zadłużenia gospodarki krajowej. Jednocześnie scharakteryzowano powiązania (interakcje) sposobu oddziaływania głównych instrumentów ekspansywnej polityki fiskalnej na przebieg operacji międzynarodowych, których wynikiem jest powiększenie deficytów bieżących i osłabienie równowagi zewnętrznej. Oddzielną część analizy stanowi opis czynników behawioralnych, kształtujących zachowania i nastroje uczestników rynków finansowych, determinujące ich aktywność inwestycyjną. Mechanizm oddziaływania czynników behawioralnych jest ukryty, silnie stochastyczny i trudno zaobserwować i przewidzieć jego efekty. Doświadczenie krajów Europy Środkowo-Wschodniej wskazuje jednak, że generuje on liczne sygnały zapowiadające wystąpienie szokowej korekty bilansu płatniczego w odpowiedzi na rosnące nierównowagi budżetowe i krytyczne zadłużenie finansów publicznych. (abstrakt oryginalny)